نوروپاتی دیابتی
آسیب عصبی ناشی از دیابت، نوروپاتی دیابتی نامیده میشود. نوروپاتی در کسانی که مدت زیادی مبتلا به دیابت هستند شایعتر است و میتواند منجر به مشکلات مختلف شود. حدود نیمی از افراد مبتلا به دیابت، نوعی آسیب عصبی دارند. اگر شما میزان قند خونتان را در محدوده هدف نگه دارید، ممکن است به جلوگیری از آسیب عصبی یا تأخیر آن کمک کنید. اگر در حال حاضر دچار آسیب عصبی شدهاید کنترل قند خون به شما کمک میکند تا از آسیب بیشتر جلوگیری کنید و یا آن را به تأخیر بیاندازید. درمانهای دیگری نیز وجود دارند که میتوانند کمککننده باشند.
انواع نوروپاتی دیابتی:
نوروپاتی محیطی
علائم:
به لیست زیر نگاه کنید، به علائم مورمور شدن، درد یا افزایش حساسیت، بیحسی یا ضعف و علائم دیگر توجه داشته باشید و در طول ویزیت بعدی آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
مورمور شدن
- پاهایم مورمور میشوند (گزگز میکنند).
- در پاهایم احساس درد یا سوزن سوزن شدن دارم.
درد یا افزایش حساسیت
- احساس سوزن سوزن شدن یا درد تیرکشنده در پاهایم دارم.
- پاهایم حساس به لمس هستند. بهعنوانمثال زمانی که پاهایم با روکش رختخواب تماس پیدا میکنند احساس درد میکنم.
- گاهی اوقات احساس میکنم که جوراب روی پا و یا دستکش روی دستهایم دارم، درصورتیکه چنین نیست.
- پاهایم در شب میسوزند.
- پاها و دستهایم خیلی گرم و یا خیلی سرد میشوند.
بیحسی و یا ضعف
- در پاهایم احساس بیحسی و خوابرفتگی میکنم.
- در پاهایم درد را احساس نمیکنم حتی موقعی که آسیب میبینند.
- وقتی قدم میزنم نمیتوانم پاهایم را احساس کنم.
- عضلات پاهایم ضعیف هستند.
- موقع ایستادن یا راه رفتن، ناپایدار هستم و تعادل ندارم.
- در پاها یا دستهایم احساسگرمی یا سردی دارم.
علائم مربوط به اندام تناسلی
- برای مردان: در هنگام رابطه جنسی، مشکل نعوظ و حفظ نعوظ دارم.
- برای زنان: در هنگام رابطه جنسی، مشکل در ارضا شدن، مشکل تحریک شدن و یا خشکی واژن دارم.
علائم مربوط به قلب و عروق خونی
- زمانی که بهسرعت برمیخیزم، سرگیجه میگیرم.
- بعد از بیدار شدن و یا تغییر موقعیت دادن غش کردهام و یا دچار کاهش هوشیاری شدهام.
- بهطور ناگهانی و بدون دلیل غش کردهام.
- در حالت استراحت، ضربان قلب من خیلی سریع میشود.
- من یک حمله قلبی داشتم اما نشانههای هشداردهنده و مشخصی مانند درد قفسه سینه را نداشتم.
هایپوگلیسمی (سیستمهای هشداردهنده بدن برای هیپوگلایسمی یا افت قند خون):
قبلاً وقتی قند خون من افت پیدا میکرد دچار لرزش و یا عصبانیت میشدم ولی دیگر این نشانههای هشداردهنده را حس نمیکنم.
علائم مربوط به غدد عرق
- من خیلی عرق میکنم، بهخصوص در شب و یا درحالیکه غذا میخورم.
- من دیگر عرق نمیکنم، حتی وقتیکه هوا خیلی گرم است.
- پوست پای من بسیار خشک است.
علائم مربوط به چشمها
وقتیکه از یک مکان تاریک به یک مکان روشن میروم و یا هنگام رانندگی در شب، تطابق برای چشمهای من مشکل شده است.
تشخیص
برای تشخیص این نوع از آسیب عصبی، شما نیاز به یک معاینه فیزیکی و آزمایشهای مخصوص دارید. برای مثال، سونوگرافی که بهوسیله آن از امواج صوتی برای بررسی مثانه شما استفاده میشود. مشکلات معده را میتوان با استفاده از اشعه ایکس و سایر آزمایشها تشخیص داد. گزارش علائمی که شما تجربه میکنید به پزشک معالج، نقش مهمی در تشخیص دارد.
درمان
روشهای درمانی متعددی برای درمان آسیبهای اعصابی که سیستمهای بدن شما را کنترل میکنند وجود دارند. بهعنوانمثال، حتی اگر بعد از خوردن مقدار مختصری غذا احساس تهوع یا پری سر دل دارید، یک متخصص تغذیه میتواند برای برنامهریزی وعدههای غذایی به شما کمک کند. بعضی از داروها میتوانند هضم غذا را تسریع ببخشند و اسهال را کاهش دهند. مشکلات مربوط به نعوظ را میتوان با دارو یا دستگاه درمان کرد.
نوروپاتی اعصاب خودمختار
نوروپاتی اتونوم بر سیستم اعصاب خودمختار تأثیر میگذارد که شامل کنترل مثانه، دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی است. فلج مثانه یک نشانه رایج در این نوع نوروپاتی است. هنگامی که این اتفاق میافتد، اعصاب مثانه دیگر به فشار مثانه پر از ادرار پاسخ نمیدهد. درنتیجه، ادرار در مثانه باقی میماند و منجر به عفونت دستگاه ادراری میشود.
وقتی نوروپاتی خودمختار اعصابی را که کنترل نعوظ را به عهده دارند درگیر میکند، اختلال نعوظ اتفاق میافتد. اگرچه میل جنسی غالبا کاهش نمییابد.
اگر اعصاب کنترلکننده روده کوچک آسیبدیده باشد، اسهال رخ میدهد. اسهال بیشتر در شب اتفاق میافتد. یبوست یکی دیگر از عوارض ناشی از آسیب دیدن اعصاب روده است.
گاهی اوقات اعصاب معده آسیب میبیند. این امر توانایی حرکت غذا از طریق سیستم گوارش را مختل میکند و باعث استفراغ و نفخ میشود. این شرایط، به نام گاستروپارزی معروف است و میتواند روی سرعت جذب غذا تأثیر بگذارد. این امر میتواند انطباق دوز انسولین با حجم مواد غذایی مصرفی را با مشکل مواجه سازد.
دانشمندان علت دقیق نوروپاتی سیستم عصبی خودمختار را نمیدانند و به دنبال درمانهای بهتر برای این نوع نوروپاتی هستند.
علائم
این نوع آسیب عصبی باعث درگیری دستگاه گوارش، دستگاه ادراری، ارگانهای جنسی، قلب و عروق خونی، غدد عرقی و چشم میشوند.
به لیست پایین توجه کنید و هر علامتی که دارید را یادداشت کنید. این لیست را در ویزیت بعدی با پزشک خود در میان بگذارید.
علائم مربوط به دستگاه گوارش
- من سوءهاضمه یا سوزش سر دل دارم.
- حالت تهوع دارم و غذاهای هضم نشده را استفراغ میکنم.
- به نظر میرسد غذا بدون هضم در معده من باقی میماند.
- بعد از غذا خوردن احساس باد کردن شکم میکنم (نفخ).
- حتی وقتی مقدار کمی غذا میخورم در معده خود احساس پری و سنگینی دارم.
- اسهال دارم.
- کنترل رودهام را از دست دادهام.
- مبتلا به یبوست هستم.
- سطح قند خون من قابل پیشبینی نیست. من هرگز نمیدانم که آیا بعد از غذا خوردن قند خونم بالا میرود و یا کاهش مییابد.
علائم مربوط به دستگاه ادراری
- من مشکل کنترل مثانه دارم. مثلاً: تکرر ادرار دارم و یا مقدار ادرار من کافی نیست. وقتی ادراری در مثانهام نیست احساس نیاز برای ادرار کردن دارم و یا نشت ادرار دارم.
- زمانی که مثانهام پر است، نیاز به ادرار کردن را احساس نمیکنم.
- کنترل مثانهام را از دست دادهام.
- عفونتهای مکرر مثانه دارم.
علائم دیگر
- به نظر می رسد که عضلات و استخوان هایم تغییر شکل پیدا کرده اند.
- در پاهایم زخم های باز دارم و این زخم ها به آهستگی بهبود می یابند.
تشخیص
معاینه پا:
مسئولین مراقبت از شما باید در هر ویزیت پاهایتان را از نظر آسیبها، جراحات، تاول و مشکلات دیگر بررسی کنند. بهعنوان یک یادآوری، هنگام معاینه کفش و جوراب خود را دربیاورید.
در هر سال یک معاینه کامل پا داشته باشید. اگر در حال حاضر مشکلات پا دارید، پاهای خود را بیشتر بررسی کنید. یک آزمایش کامل پا شامل چک کردن پوست روی پا، عضلات و استخوان پا و جریان خون است. کسی که پای شما را معاینه میکند باید با وسیلهای به نام مونوفیلامنت قسمتهای مختلف پای شما را تست کند که این وسیله شبیه نخ نایلونی ماهیگیری و یا یک تار از برس مو است.
راههای دیگر برای بررسی اعصاب شما شامل استفاده از تست چنگال است. که چنگال را با پاهای شما تماس میدهند که متوجه شوند آیا شما حرکت آن را حس میکنید یا نه.
مطالعات هدایت عصبی و الکترومیوگرافی(EMG):
اگر پزشک احتمال دهد اعصاب شما آسیب دیده است، ممکن است آزمایشهایی انجام دهد که اعصاب دست و پای شما را از لحاظ عملکرد بررسی کند. مطالعات عملکرد اعصاب، سرعت انتقال اعصاب که مسئول فرستادن پیام هستند را چک میکند. الکترومیوگرافی بررسی میکند که چگونه اعصاب و عضلات شما با هم کار میکنند.
درمان
برای درمان آسیبهای عصبی، شما باید سطح قند خون خود را در محدوده هدف خود نگه دارید، درد خود را مدیریت کرده و از پاهای خود محافظت کنید. بسیاری از افراد وقتی که آسیبهای عصبی دارند افسرده میشوند و ممکن است برای افسردگی به مشاوره با پزشک نیاز داشته باشند.
داروها
داروهایی برای تسکین درد، کاهش سوزش، بی حسی و گزگز کردن در دسترس هستند. بعضی از این داروها برای استفاده در شرایط دیگر شناخته شدهاند اما هنوز به نظر میرسد برای کسانی که آسیب عصبی دارند کمک کننده باشند.
با پزشک خود مشورت کنید تا بدانید مناسبترین درمان برای شما کدام است.
مفصل شارکو Charcot joint
مفصل شارکو که آرتروپاتی نوروپاتیک نیز نامیده میشود، بیماری است که بر اثر از بین رفتن حس درد در مفصل بوجود میآید و نتیجه آن تخریب و ناپایداری شدید مفصل است. این نوع نوروپاتی اغلب در پا اتفاق میافتد.
شکل غالب از مفصل شارکو در پایی است که بیشتر حس درد خود را از دست داده است و حس موقعیت مفصل فرد مختل شده است. همچنین، عضلات توانایی خود برای حمایت مناسب از مفصل را از دست میدهند. پاها بیثبات شده و راه رفتن این مشکل را بدتر میکند.
آسیبی مانند پیچ خوردن مچ پا، ممکن است مشکل را بدتر کند. مفاصل به استخوان ساییده میشوند. در نتیجه التهاب بوجود میآید که میتواند منجر به ناپایداری و دررفتگی مفصل شوند. در نهایت ساختار استخوان پا فرو میریزد و پا شروع به ترمیم خودش میکند اما بعلت شکستگی، استخوان پا بصورت بدشکل بهبود مییابد.
افرادی که در معرض خطر مفصل شارکو هستند، کسانی هستند که در حال حاضر مبتلا به نوروپاتی میباشند. این افراد باید به علائم زیر توجه کنند:
- تورم
- قرمزی
- حرارت
- نبض قوی
- بی حسی پا
درمان زود هنگام میتواند باعث جلوگیری از شکستن استخوان شده و به ترمیم آن کمک کند.
نوروپاتی اعصاب جمجمه ای
نوروپاتی اعصاب جمجمهای بر روی 12 جفت اعصاب که با مغز مرتبط هستند و دید، حرکت چشم ، شنوایی و احساس چشایی را کنترل میکند اثر میگذارد. اغلب، نوروپاتی جمجمهای بر روی اعصابی که عضلات چشم را کنترل میکنند، تاثیر میگذارد. نوروپاتی با درد در یک طرف صورت در نزدیکی چشم آسیب دیده آغاز میشود. بعدها عضله چشم فلج میشود و در نتیجه دو بینی اتفاق میافتد.
نشانههای این نوع نوروپاتی معمولا در عرض 2 یا 3 ماه بهبود مییابد و یا از بین میروند.
مونونوروپاتی فشاری
مونونوروپاتی فشاری هنگامی رخ میدهد که تنها یک عصب آسیب دیده باشد. این یک نوع نسبتا شایع نوروپاتی است. به نظر میرسد دو نوع آسیب وجود دارد:
نوع اول: اعصاب در محلی که باید از یک کانال باریک یا روی یک توده استخوانی عبور کنند تحت فشار قرار میگیرند. اعصاب افراد مبتلا به دیابت بیشتر از افراد دیگر مستعد آسیبهای فشاری است.
نوع دوم: آسیب وقتی بوجود میآید که رگهای خونی معیوب ناشی از دیابت، رسیدن جریان خون را به بخشهایی از اعصاب محدود میکنند.
سندرم تونل کارپال احتمالا شایعترین نوع مونونوروپاتی فشاری است. این نوروپاتی وقتی اتفاق میافتد که عصب مدیان در مچ تحت فشار قرار میگیرد.
نشانههای این نوع نوروپاتی شامل:
بیحسی، ورم، سوزن سوزن شدن انگشتان با یا بدون درد هنگام رانندگی، بافندگی و یا هنگام استراحت در شب است. آویزان کردن دستها در کنارتان معمولاً درد را در عرض چند دقیقه متوقف میکند.
اگر نشانهها شدید باشند عمل جراحی میتواند باعث تسکین کامل درد شود.
نوروپاتی فمورال
نوروپاتی فمورال اغلب در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 رخ میدهد. درد ممکن است در جلوی یک ران گسترش یابد. ضعف عضلانی به دنبال آن میآید و عضلات آسیبدیده از بین میروند. نوع متفاوتی از نوروپاتی وجود دارد که بر ساق پاها نیز تأثیر میگذارد و آمیوتروفی دیابتی نامیده میشود. در این مورد، ضعف در هر دو طرف بدن رخ میدهد، اما هیچ دردی وجود ندارد. پزشکان نمیدانند چرا این اتفاق میافتد، اما بیماریهای عروق خونی ممکن است باعث ایجاد آن شوند.
نوروپاتی کانونی
نوروپاتی کانونی بر یک عصب یا گروهی از اعصاب تأثیر میگذارد و موجب ضعف یا درد ناگهانی میشود. این نوروپاتی میتواند منجر به دو بینی، فلج یکطرفه صورت یا فلج بلز و درد در جلوی ران و یا در سایر قسمتهای بدن شود.
رادیکولوپاتی قفسه سینه ای/کمری
رادیکولوپاتی قفسه سینه یا کمری یکی دیگر از مونونوروپاتیهای رایج است. این نوروپاتی همانند نوروپاتی فمورال است، با این تفاوت که در ستون فقرات اتفاق میافتد.
این نوع نوروپاتی بر روی یک نوار مشخص از قفسه سینه یا دیواره شکمی در یک و یا دو طرف تأثیر میگذارد.
به نظر میرسد این نوع نوروپاتی اغلب در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 رخ میدهد. بیماران مبتلا به این نوع نوروپاتی بهمرورزمان بهتر میشوند.
افتادگی پای یکطرفه
افتادگی پای یکطرفه زمانی است که پا را نمیتوان از زمین بلند کرد. این امر از آسیب به عصب پرونئال در ساق پا به علت فشاریا بیماریهای عروقی ناشی میشود. افتادگی پا میتواند به مرور بهتر شود.