دیابت و مشکلات چشمی
شاید شنیده باشید که دیابت می‌تواند باعث عوارض چشمی و حتی نابینایی شود. افراد مبتلا به دیابت بیشتر از افراد دیگر در معرض خطر نابینایی قرار دارند. اما بیشتر افراد مبتلا به دیابت چیزی به‌غیراز مشکلات جزئی چشمی ندارند.
با معاینات منظم چشم‌پزشکی شما می‌توانید مشکلات کوچک را کوچک نگه‌دارید و اگر مشکل بزرگ‌تری دارید درمان‌های مختلفی وجود دارند که اگر به موقع شروع شوند مؤثر خواهند بود.
ساختمان چشم
برای اینکه بدانید در اختلالات چشمی چه اتفاقی می‌افتد بهتر است کمی در مورد ساختمان چشم بدانید.
چشم یک ساختمان کروی پوشیده از یک لایه ضخیم است. پوشش جلوی چشم شفاف و محدب است. این ناحیه محدب قرنیه نام دارد. قرنیه در حین اینکه از چشم محافظت میکند محل تمرکز نور نیز است.بعدازاینکه نور از قرنیه عبور کرد از فضایی بنام اتاق قدامی عبور میکند که پر از مایعی محافظت‌کننده است. بعد از آن از سوراخی بنام مردمک در وسط عنبیه عبور میکند و سپس به عدسی می‌رسد که بیشترین فوکوس نور در آنجا اتفاق می‌افتد. در آخر نور از اتاق پر از مایع دیگری در مرکز چشم بنام زجاجیه عبور کرده و به ساختمانی بنام شبکیه در پشت چشم برخورد میکند.
شبکیه تصاویری که روی آن متمرکز شده است را ضبط کرده، تبدیل به سیگنال‌های الکتریکی میکند و به مغز می‌فرستد و مغز این تصاویر را رمزگشایی میکند.
در شبکیه بخشی وجود دارد که برای دیدن جزییات ریز تخصص‌یافته است. این ناحیه کوچک که در تیزبینی مؤثر است ماکولا نام دارد.عروق خونی که در داخل و پشت شبکیه قرار دارند ماکولا را تغذیه می‌کنند
آیا من در معرض خطر رتینوپاتی دیابتی هستم؟
چندین فاکتور روی احتمال ابتلای شما به رتینوپاتی ناشی از دیابت مؤثر است:
- وضعیت کنترل قند خون
- میزان فشار خون
- مدت ابتلا به دیابت
- ژن
هر چقدر مدت ابتلای شما به دیابت طولانی‌تر باشد احتمال اینکه شما رتینوپاتی داشته باشید بیشتر است. تقریباً همه افراد مبتلا به دیابت نوع یک بالاخره رتینوپاتی غیرتکثیری را خواهند داشت و بیشتر افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز به آن مبتلا خواهند شد. اما رتینوپاتی تکثیری که منجر به آسیب بینایی میشود کمتر شایع است.
توجه: افرادی که قند خون خود را در محدوده نرمال حفظ می‌کنند به احتمال کمتری رتینو پاتی دارند و در صورت ابتلا به فرم خفیف‌تر آن مبتلا می‌شوند.
توجه: شبکیه شما قبل از اینکه متوجه تغییری در بینایی خود شوید ممکن است به طرز شدیدی آسیب ببیند. بیشتر افراد مبتلا به رتینوپاتی غیرتکثیری هیچ علامتی ندارند. حتی در رتینوپاتی تکثیری که فرم خطرناک‌تری است بعضی اوقات بیماران هیچ علامتی ندارند تا زمانی که متأسفانه برای درمان بسیار دیر شده است. به همین دلیل شما باید به‌طور منظم معاینات چشم‌پزشکی را زیر نظر پزشک متخصص انجام دهید.
توجه: تمام افراد مبتلا به دیابت نوع 2 به محض تشخیص بیماری باید اولین معاینات چشم پزشکی را زیر نظر پزشک متخصص انجام دهند. با توجه به نتایج معاینات اولیه ، ترتیب معاینات و اقدامات درمانی بعدی توسط پزشک مشخص خواهد شد.
افراد مبتلا به دیابت نوع یک باید در عرض 5 سال بعد از شروع بیماری اولین معاینات چشم پزشکی را انجام دهند
ادم ماکولا:
اگر چه در این مرحله رتینوپاتی باعث از بین رفتن بینایی نمیشود ولی دیواره مویرگ‌ها ممکن است توانایی خود را برای کنترل عبور مواد بین خون و شبکیه چشم از دست بدهند. در نتیجه مایع بداخل بخشی از چشم بنام ماکولا که نور را متمرکز میکند نشت میکند. وقتی ماکولا با نفوذ مایع متورم میشود ادم ماکولا بوجود می آید، دید تار میشود و امکان از دست رفتن کامل بینایی وجود دارد.
توجه: رتینوپاتی غیرتکثیری معمولاً نیاز به درمان ندارد ولی ادم ماکولا باید درمان شود . خوشبختانه درمان در متوقف کردن اختلالات بینایی و بعضی از مواقع در برگشت بینایی ازدست‌رفته مؤثر است.
رتینوپاتی تکثیری:
در بعضی از افراد مبتلا به دیابت رتینوپاتی بعد از چند سال به سمت مشکلات جدی تری پیشرفت میکند به نام رتینوپاتی تکثیری. در این نوع رتینوپاتی رگ‌های خونی به شدت آسیب دیده و مسدود می‌شوند. در پاسخ به این آسیب رگ‌های خونی جدید در شبکیه شروع به رشد می‌کنند. این رگ‌های جدید ضعیف هستند و باعث نشت خون و از بین رفتن بینایی می‌شوند این شرایط خونریزی ویتره نامیده میشود. رگ‌های جدید همچنین باعث تشکیل بافت جوشگاهی می‌شوند. جمع شدن بافت جوشگاهی می‌تواند باعث ناهمواری شبکیه یا جدا شدن آن از محل اصلی خود شود که به آن کندگی شبکیه اطلاق میشود.
مشکلات چشمی چگونه درمـان می‌شوند؟
مطالعات زیادی در درمان رتینوپاتی دیابتی انجام‌شده است. روش‌های درمانی شامل فتو کواگولاسیون و ویترکتومی در بیشتر بیماران از نابینایی جلوگیری میکند.
توجه: هرچقدر رتینوپاتی زودتر درمان شود درمان‌های موجود موفق‌تر خواهند بود. بهترین نتایج درمانی زمانی حاصل میشود که محدوده بینایی هنوز نرمال است.
فتوکواگولاسیون
در ان روش متخصص چشم با استفاده از لیزر مخصوص سوختگی‌های کوچک روی شبکیه ایجاد میکند. این سوختگی‌ها با انسداد عروق چشمی آسیب‌دیده باعث توقف رشد و جلوگیری از نشت رگ‌های خونی می‌شوند.
عوارض چشمی دیابت
گلـوکـوم
گلوکوم وقتی اتفاق می‌افتد که فشار داخل چشم افزایش یابد. افزایش فشار داخل چشم باعث کاهش خون‌رسانی در رگ‌های خونی میشود که به شبکیه و اعصاب چشم می‌روند. بینایی به علت آسیب شبکیه و اعصاب چشم به تدریج از دست می‌رود.
افراد مبتلا به دیابت 40% بیشتر از سایر افراد در معرض خطر گلوکوم یا افزایش فشار داخل چشم قرار دارند. هرچقدر مدت ابتلا به دیابت فرد بیشتر باشد گلوکوم شایع‌تر است. ریسک آن با سن نیز افزایش می‌یابد.
درمان‌های مختلفی برای گلوکوم وجود دارد. برخی درمان‌ها باعث کاهش فشار داخل چشم می‌شوند و برخی شامل روش‌های جراحی هستند.
کـاتاراکت
در کاتاراکت به علت کدر شدن عدسی چشم عبور نور مختل میشود.
بسیاری از افرادی که مبتلا به دیابت نیستند نیز ممکن است به کاتاراکت دچار شوند. اما افراد مبتلا به دیابت 60% بیشتر در معرض خطر ابتلا به کاتاراکت قرار دارند. همچنین افراد مبتلا به دیابت در سن پایین‌تر دچار این عارضه می‌شوند و پیشرفت آن نیز سریع‌تر است.
اگر شما مبتلا به کاتاراکت خفیف هستید بهتر است اغلب از عینک آفتابی و از لنزهای ضد تشعشع در عینک خود استفاده کنید.
اگر کاتاراکت در بینایی شما تداخل جدی ایجاد کرده است پزشک ممکن است عدسی چشم شما را بردارد. بعضی‌اوقات بیمار یک عدسی جدید پیوندی دریافت میکند. در بعضی از بیماران مبتلا به دیابت ممکن است بعد از برداشتن عدسی رتینوپاتی بدتر شود و گلوکوم شروع به پیشرفت کند.
رتینـوپاتـی
رتینوپاتی دیابتی یک اصطلاح کلی برای تمام اختلالاتی است که در شبکیه چشم در اثر دیابت ایجاد میشود.دو نوع اصلی از رتینوپاتی وجود دارد: تکثیری و غیر تکثیری
رتینوپاتی غیر تکثیری:
در این نوع رتینوپاتی که شایع‌ترین فرم رتینوپاتی است مویرگ‌های پشت کره چشم تشکیل کیسه‌های کوچک می‌دهند. این نوع رتینوپاتی می‌تواند در سه مرحله خفیف، متوسط و شدید اتفاق بیافتد و انسداد رگ‌های خونی بیشتر و بیشتر شود.
